15/05/2012

„Niania w Nowym Jorku” – Nicola Kraus, Emma McLaughlin

Niania w Nowym Jorku to opowieść o młodej dziewczynie, która pewnego dnia podejmuje pracę jako opiekunka do dziecka w jednej z bogatych nowojorskich rodzin. Jej pracodawcy – państwo X – są tak zajęci sobą, że w ogóle nie zwracają uwagi na swojego synka. Matka koncentruje się wyłącznie na sprawach takich jak makijaż, ubrania czy im podobne. Ojciec natomiast całe dnie spędza w firmie i poza nią niewiele go obchodzi. Dziecko tych dwojga – czteroletni Grayer – jest dla rodziców kosztownym w utrzymaniu dodatkiem do życia. Generalnie traktują go jak rzecz i poświęcają mu uwagę tylko wtedy, gdy mogą się nim w jakiś sposób pochwalić. Malec całe dnie spędza z nianią. Ona jest przy nim cały czas. Karmi go, ubiera, prowadzi do przedszkola i na dodatkowe zajęcia. Ona także układa go wieczorem do snu.

Do tej książki nastawiona byłam nawet dosyć pozytywnie, zważywszy na to, że uwielbiam dzieci, a zawód niani od zawsze mnie bardzo interesował – także ze względów osobistych. Nie spodziewałam się niczego genialnego, ale miałam nadzieję na dobrą, lub przynajmniej przeciętną, pozycję. Tymczasem bardzo się rozczarowałam. Zupełnie nie rozumiem, dlaczego ta książka stała się światowym bestsellerem. Dla mnie jest to totalna pomyłka i zarazem kolejny dowód, że na ogół na książki noszące miano bestsellerów rzucać się nie warto. To także jeden z tych przypadków, w których – dla mnie – film okazał się o wiele lepszy od książki.

Zamieszczona na okładce nota wydawnicza informuje, że czeka mnie przyjemna i dowcipna lektura. Nie ubawiłam się jednak wcale. Może raz czy dwa uśmiechnęłam się lekko do siebie. I tyle. Nie znajduję tam nic szczególnie dowcipnego i również nie bardzo rozumiem, dlaczego właśnie takim epitetem opatrzono tę książkę. Cały czas miałam nieodparte wrażenie, że wszystkie zabawne sytuacje wprowadzane były na siłę i że pewnym scenom chciano przydać komizmu za wszelką cenę. W tej kwestii totalna klapa.

Sam pomysł napisania tej książki uważam za bardzo dobry. Jednakże ciekawy koncept to nie wszystko, bo żeby wypalił, trzeba mieć określone uzdolnienia, dysponować odpowiednimi środkami do jego realizacji. Autorkom – moim zdaniem – właśnie pewnych predyspozycji tu zabrakło. Przede wszystkim w zakresie języka i stylu, pozostawiają one bowiem wiele do życzenia. Styl jest bardzo chaotyczny, ciężkostrawny, ubogi i co gorsza, śmiertelnie nudny. Czasami też zdawało mi się, że czytam niezbyt uporządkowane urywki z pamiętnika jakiejś dwunastolatki. Sądzę, że przy odrobinie talentu dałoby się napisać to samo o wiele ciekawiej.

Fabuła Niani w Nowym Jorku to fikcja literacka, ale autorki stworzyły ją zainspirowane doświadczeniami, jakich dostarczyła im praca w tym fachu. To duży plus, jeśli autor wie, o czym pisze. Jednak czegoś mi tu brakowało. Sama do końca nie wiem, czego.

Kolejne zastrzeżenie dotyczy postaci. Mianowicie wszyscy bohaterowie – bez wyjątku – są przedstawieni bardzo stereotypowo. Ponadto są bardzo statyczni. Od początku do końca tacy sami. Ta stereotypowość sama w sobie nie jest zła i znajduję nawet dla niej pewne uzasadnienie, ale w tym wydaniu jest zdecydowanie za bardzo ostentacyjna i troszkę tutaj nie pasuje.

Teraz o plusach. Nie mają one większego znaczenia dla całości i pozostają w cieniu wad, jednak warto o nich wspomnieć. Bardzo podobało mi się to, że przed każdym rozdziałem jest cytat zaczerpnięty z jakiegoś innego utworu, który wprowadza nas w pewien sposób w tematykę, jaka ma być w danym rozdziale poruszana. Naprawdę fajny pomysł.

W szerszej perspektywie Niania w Nowym Jorku stanowi niezwykle dosadny portret amerykańskiego społeczeństwa. Pozwala spojrzeć na Amerykę nieco inaczej, niż większość patrzy na nią na co dzień. To niekoniecznie jest raj – jak zdawać by się mogło.

Podoba mi się też to, że autorki mimo wszystko dosyć dokładnie i całkiem przystępnie przedstawiły życie niani. Dzięki temu w książce można się nawet doszukać pewnego przesłania. Może nie zawsze trafi się na taką rodzinkę, jak bohaterka powieści, ale tak czy siak, praca opiekunki do dziecka – zwłaszcza pełnoetatowej – jest niezwykle ciężka i wymagająca. Pod wieloma względami. Dowodów na to na kartach książki znaleźć można niemało. Dlatego wszystkie dziewczyny zastanawiające się nad podjęciem pracy na przykład jako au pair gdzieś za granicą powinny dokładnie się zastanowić, zanim się ostatecznie zdecydują. Bo może się okazać, że wcale nie będzie tak kolorowo. A rodzice zatrudniający nianię dla swoich pociech po lekturze Niani w Nowym Jorku powinni dostrzec, jak wielkim skarbem jest dobra, wypełniająca z zaangażowaniem swoje obowiązki, opiekunka.

Podsumowując. Książka generalnie słaba. Pomysł jest, przesłanie jakieś też nawet na upartego da się znaleźć, ale reszta? Całokształt pozostawia niestety wiele do życzenia.

Moja ocena: 2,5/6

W katalogu: 2,5 - poniżej przeciętnej, amerykańska, Kraus Nicola, McLaughlin Emma, powieść obyczajowa, tłum. Śmietana Rafał, Tytuł - N, Znak | Komentarze: (0)
13/04/2012

„Emma” – Jane Austen

O Jane Austen słyszał chyba każdy. Większość kojarzy ją zapewne z Rozważną i romantyczną, gdyż to jest jej najpopularniejsze dzieło. Austen napisała jednak wiele innych wyśmienitych powieści. Jedną z nich jest Emma – pogodna i lekka opowieść, którą czyta się bardzo szybko i przyjemnie, mimo iż akcja toczy się bardzo powoli.

Główną bohaterką jest Emma Woodhouse, dwudziestokilkuletnia kobieta, reprezentantka tak zwanych wyższych sfer. Mieszka ona razem z ojcem w wielkim domu. Życie upływa jej na balach, proszonych obiadach i plotkach. Jest istotą niezwykle rozpieszczoną, apodyktyczną, przekonaną o własnej nieprzeciętności i wyższości nad innymi. Trzeba przyznać, że to bohaterka dosyć irytująca. Przede wszystkim dlatego, że ocenia innych ludzi na podstawie ich urodzenia, statusu społecznego, majątku. Ponadto jest święcie przekonana o własnej nieomylności. Wszelkie próby zwrócenia jej uwagi, że myśli się lub postępuje niewłaściwie – ignoruje. Uwielbia bawić się w swatkę, co tylko w jej mniemaniu dobrze jej wychodzi. To także feministka, która wysoko ceni sobie wolność osobistą i niezależność. Chce swatać wszystkich dookoła, ale sama stroni od małżeństwa. Robi niezbyt sympatyczne wrażenie, nieprawdaż? A jednak – paradoksalnie – jest w Emmie coś, co sprawia, że nie da się jej nie lubić. Może nawet z powodu tych wszystkich wad lubi się ją jeszcze bardziej? Sympatię wzbudzają też liczne zabawne sytuacje, w które zostaje uwikłana – często z własnej winy. Do tego dorzućmy przezabawny język, jakim się posługuje – i naprawdę, mimo wszystko, nie sposób nie żywić do niej ciepłych uczuć.

Zupełnie nie wiem, jak Austen to robi, ale ma ona niezwykłą umiejętność tworzenia bohaterów bardzo wyrazistych, którzy z jednej strony zdają się „nie z tego świata”, a z drugiej – uderzają właśnie swoim realizmem. Na kartach Emmy jest ich pełno. Gdyby ktoś mnie zapytał, za co najbardziej cenię sobie powieści tej pisarki, bez wahania odpowiedziałabym, że właśnie za kreację bohaterów.

Emma jest powieścią niezwykle zabawną i humorystyczną. Po pierwsze, ze względu na język, jednak nie tylko. Trzeba zauważyć, że to typowa komedia omyłek, ale i niesamowita komedia społeczno-obyczajowa. Obfituje w zabawne perypetie i przedstawia w nieco krzywym zwierciadle zwyczaje panujące w czasach współczesnych autorce. Opowiada z przymrużeniem oka o kwestiach zaprzątających na co dzień głowy reprezentantów ówczesnych wyższych sfer.

Kolejną rzeczą, która bardzo spodobała mi się w Emmie, jest sposób, w jaki autorka manipuluje czytelnikiem. Czyni to poprzez wypowiedzi bohaterów, za których pomocą sugeruje czytającemu takie, a nie inne rozwiązanie, by za chwilę udowodnić mu, że podąża złym tropem. Ten zabieg Austen stosuje na kartach swojej powieści kilkakrotnie. Dzięki niemu lektura jest jeszcze przyjemniejsza i bardziej wciągająca.

Momentami byłam – przyznaję – troszkę zawiedziona i rozczarowana. Pewne kwestie zdały mi się potraktowane nieco po macoszemu, a inne niedokończone. Niemniej jednak uważam, że książka jest warta przeczytania. Jest wprost idealna na wolne wieczory. Czyta się ją bardzo szybko, lekko i przyjemnie mimo powolnego toku akcji. Jest niezwykle pogodna i ma ten niepowtarzalny klimat, który potrafi stworzyć tylko Austen.

Moja ocena: 5,5/6

W katalogu: 5,5 - świetna, angielska, Austen Jane, klasyka obca, powieść obyczajowa, Prószyński i S-ka, tłum. Dmochowska Jadwiga, Tytuł - E | Komentarze: (0)
24/03/2012

„Ulica rajskich dziewic” – Barbara Wood

Uwielbiam książki obyczajowe, a kultura arabska i wszystko co z nią związane cieszy się moim zainteresowaniem w sumie odkąd pamiętam. Nie wiem dlaczego tak jest. Być może wpływ na to miały odbywane przeze mnie od dziecka liczne podróże do krajów z kręgu kultury arabskiej. Szczególnie upodobałam sobie właśnie Egipt, w którym, jak do tej pory, byłam aż sześć razy.

Ulica rajskich dziewic to właśnie książka o losach bardzo bogatej muzułmańskiej rodziny żyjącej w Egipcie. Odkąd tylko dowiedziałam się o jej istnieniu, oczywistym więc dla mnie było, że jej przeczytanie to tylko kwestia czasu. Z opisu na okładce dowiedzieć się możemy, że jest to książka o młodej muzułmańskiej dziewczynie, której życie po gwałcie całkowicie się zmienia. W myśl zasad religii, według której się wychowała, dopuściła się ona cudzołóstwa, zhańbiła rodzinę i od tej pory uznawana jest za przeklętą. Musi opuścić nie tylko rodzinny dom, ale w ogóle Egipt. Rozpoczyna zupełnie nowe życie w cywilizacji Zachodu. Po wielu latach postanawia jednak wrócić do Egiptu, aby jeszcze jeden, ostatni już raz zmierzyć się z przeszłością.

Czytając Ulicę rajskich dziewic poznajemy dalsze losy skrzywdzonej Jasminy ale nie tylko. Poznajemy także burzliwą, a momentami tragiczną, choć równocześnie niesamowicie fascynującą historię całej jej najbliższej rodziny i jej samej. Dowiadujemy się jak wyglądało życie Jasminy od narodzin do chwili, gdy po latach spędzonych za granicą wraca do Egiptu.

Opis na okładce mógłby sugerować, że w książce chodzi przede wszystkim o gwałt. Tymczasem jest to powieść wielowątkowa, a samemu gwałtowi autorka poświęciła ledwie jakieś dosłownie parę zdań i to gdzieś w środku utworu. Długo nie mogłam zrozumieć dlaczego motyw ten jest ktoś uznał za aż tak ważny, że umieścił go się w opisie książki na tylnej okładce.  Dopiero gdy skończyłam lekturę zrozumiałam. Otóż mimo wszystko ów epizod jest niejako motorem dla całe reszty. Choć sam w sobie zdaje się być zupełnie nieistotny to tak naprawdę posłużył autorce jedynie jako pretekst do ukazania kultury arabskiej i zasad religii muzułmańskiej, a przede wszystkim ich ogromnej siły oddziaływania. Nie bez znaczenia jest on także dla ukazania cech  osobowościowych i losów wszystkich bohaterów. Bardzo pomysłowe!

Skoro już napomknęłam o kulturze i obyczajach to zatrzymam się jeszcze chwilę nad tym zagadnieniem. Byłam niezmiernie ciekawa jak poradzi sobie z nim autorka ? Brytyjka, Europejka z krwi i kości. Poradziła sobie generalnie mówiąc nie najgorzej. Książka bowiem pozwala się bez wątpienia wiele na ich temat dowiedzieć. Bardzo podobało mi się to, że wszelkie informacje o kulturze arabskiej, islamie, czy Egipcie sprytnie wplecione były w fabułę, która albo je uzasadniała, albo po prostu obrazowała, czy też stanowiła dla nich komentarz dzięki czemu ani trochę nie nużyły. Uważam, że to duży plus. Niemniej jednak mam co do tej kwestii jedno „ale”. Mianowicie w całej powieści obraz kultury arabskiej i religii muzułmańskiej został znacznie spłycony i przedstawiony dość stereotypowo.

Główną bohaterką utworu jest Jasmina, ale tak naprawdę wszyscy bohaterowie są tu równie ważni. Każdy z nich wykreowany został bardzo starannie, przy czym ma swoją historię życia, która w wysublimowany sposób splata się z historiami pozostałych. Wszystkie postaci są bardzo wyraziste i silnie zindywidualizowane. Bohaterowie uzupełniają się wzajemnie tworząc piękną mozaikę ludzkich charakterów i postaw.

Skoro już mowa o bohaterach ogólnie to zatrzymam się jeszcze przy bohaterkach – kobietach występujących na kartach powieści. Ulica rajskich dziewic to bowiem także przepiękna i poruszająca do głębi opowieść o kobiecie silnej, jaką jest Jasmina ale i o kobietach w ogóle. O ich smutkach, marzeniach i sekretach, o kobiecej duszy.

Książkę czyta się świetnie. Niesamowicie wciąga i jest jedną z tych lektur, od których ciężko się oderwać i, do których po prostu chce się wracać. Taka, która pozostaje w człowieku jeszcze długo po przeczytaniu i zmusza do refleksji nad życiem.

Mimo swoich licznych i różnorakich zalet książka posiada jednak pewne wady, które co prawda nie rażą aż tak strasznie, ale wobec których ja nie potrafię przejść obojętnie. Autorka miała niewątpliwie pomysł na książkę, ale chyba nie bardzo wiedziała od czego w tym wypadku ma zacząć. Pierwsze wrażenie jest bowiem jak najgorsze. Ulica rajskich dziewic zaczyna się króciutkim, urwanym prologiem, potem nagle skok do fabuły bez wyjaśnienia. Wygląda to dość dziwnie i dezorientuje. Poziom dezorientacji osiąga jednak apogeum w chwili, gdy nagle znowu coś się urywa i znowu pojawia się kolejny wątek, kolejny bohater. Totalny chaos. Można zwątpić. Na szczęście ten chaos panuje tylko na pierwszych dziesięciu stronach, a po chwili wszystko się stopniowo wyjaśnia i w pełnej krasie objawia nam się kunszt autorki, z którym łączy ona te pojedyncze, na pozór kompletnie nie pasujące do siebie puzzle tak, że łącza jedną, spójną zachwycającą całość.

Jest jeszcze jeden mały minus. Mały i niezbyt istotny w kontekście całości, a nawet pewnie dla wielu w ogóle niezauważalny, ale jednak dla mnie istotny. Były w książce z dwa, czy trzy takie momenty, kiedy poraził mnie kompletny brak realizmu i odniosłam wrażenie, że czytam jakąś nieco uwspółcześnioną opowieść rodem z Baśni tysiąca i jednej nocy.

Podsumowując. Książka ma pewne mankamenty, ale uważam, że i tak jest genialna. Fabuła, bohaterowie i niepowtarzalny klimat przyćmiewają wszystkie niedoskonałości.

Moja ocena: 6/6

W katalogu: 6 - rewelacyjna, amerykańska, Książnica, powieść obyczajowa, saga, tłum. Milcarz Andrzej, Tytuł - U, Wood Barbara | Komentarze: (0)
20/01/2012

„Poczwarka” – Dorota Terakowska

Poczwarka to książka, w której Terakowska podejmuje, jak to zwykle czyni w swoich utworach, temat ważny, ale trudny. W tym wypadku jest to problem dziecka niepełnosprawnego. Adam i Ewa są małżeństwem. Oboje mają po trzydziestce, swój własny, dobrze prosperujący biznes i wymarzony, piękny dom. Żyć nie umierać! Dopełnieniem ich szczęścia ma być dziecko – równie idealne, jak ich świat. I dziecko się pojawia, ale okazuje się, że córeczka ma zespół downa.

Adam i Ewa przeżywają szok. Są kompletnie zdruzgotani. W jednej chwili cały ich świat się wali. Oddalają się od siebie na całe długie lata. Mieszkają pod jednym dachem, ale nic ich nie łączy. Ewa decyduje się mimo wszystko zająć małą Marysią. Adam nie. Dalej stopniowo poznajemy ich życie. Przez lata zmieniają swoje podejście, postawy. Poznajemy także wewnętrzny świat Myszki.

Zalety tej książki to, to co generalnie cenię sobie u Terakowskiej – prosty język zdolność wnikliwej obserwacji i analizy życia, odwaga podejmowania trudnych tematów. Pisarka pięknie przedstawiła wewnętrzny świat małej Myszki i kapitalnie naszkicowała psychikę i emocje jej rodziców. Obawy, lęki, sposób na ucieczkę od problemów. Dzięki talentowi pisarskiemu autorki czytając tą książkę czytelnik ma wielokrotnie okazję do wzruszeń.

Duży atut książki to wszechstronne przedstawienie problematyki dziecka niepełnosprawnego i jego relacji z otoczeniem – tym najbliższym i tym dalszym, a także z sobą samym. Po przeczytaniu Poczwarki każdy z pewnością spojrzy na tę kwestię zupełnie inaczej.

Niestety. Jak zwykle u Terakowskiej sporo rzeczy mnie razi. Jak zwykle nie mogłam się oprzeć wrażeniu, ze wszystko jest „na siłę”. I „na pokaz”, żeby narobić szumu, poruszyć i tyle. A w tej książce razi już wybitnie zwłaszcza zakończenie, które zdecydowanie – jak dla mnie – przyćmiewa wszystkie zalety jakie Poczwarka posiada. Tradycyjnie mam wrażenie, że wszystko jest jakieś naciągane. Naciągane mądrości. Dowodem na to jest właśnie zakończenie. Otóż Myszka umiera i trafia do raju, ale nie takiego normalnego. Takiego gorszego, specjalnego, stworzonego dla upośledzonych dzieci. Jako dziewczynka z downem nie ma wstępu do tego raju dla zdrowych! Ja osobiście tym zakończeniem jestem oburzona!

Terakowskiej mówię nie. To była moja ostatnia przygoda z tą autorką. Zawsze oceniam książki całościowo. Z innym zakończeniem może nawet oceniłabym książkę maksymalnie. Z tym nie. To tylko dowodzi obłudy autorki i – w moim mniemaniu – tego, że wykorzystała swój talent po raz kolejny tylko dla pieniędzy. Cóż. Oceniam za całokształt. Wszystko jest idealne, ale to zakończenie – fatalne!

Moja ocena: 3,5/6

W katalogu: 3,5 - ponadprzeciętna, literatura młodzieżowa, polska, powieść obyczajowa, Terakowska Dorota, Tytuł - P, Wydawnictwo Literackie | Komentarze: (0)
13/12/2011

„Bez sentymentów” – Erich Segal

Bez sentymentów, to moja już któraś z kolei powieść Segala. Gdy brałam tę książkę do ręki był on już od jakiegoś czasu w gronie moich ulubionych autorów. Już wówczas jego twórczość dość dobrze znałam i wysoko ceniłam, toteż po wyżej wspomniany tytuł sięgnęłam właściwie automatycznie. Opis na tylnej części okładki także brzmiał całkiem zachęcająco.

Początek fabuły osadzony został w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Głównymi bohaterami powieści są Nina i Elliot. Poznali się pracując w jednej z nowojorskich agencji teatralnych. Ona – młoda, ambitna, zdolna, kobieta sukcesu, wręcz skazana na sukces. On – nieśmiały, życiowy nieudacznik, którego nigdy nie opuszcza pech. Pewnego dnia zakochują się w sobie i pobierają się. Do pełni szczęścia brakuje im tylko dziecka. I właściwie już tu zaczynają się schody.

Sięgając po tę pozycję spodziewałam, się że – jak to zwykle bywa w przypadku utworów Segala – wciągnie mnie już od pierwszej strony, pozwoli spojrzeć w niezwykły sposób na zwykłe problemy, poruszy i jeszcze przez jakiś czas po przeczytaniu pozostanie w moich myślach. Niestety rozczarowałam się i to zdecydowanie negatywnie.

Pierwszy raz czytając utwór Segala zastanawiałam się po co właściwie on to opublikował? Nie wiem. Książka jakby zupełnie nie w stylu tego autora. Nie jest jakaś tragiczna, niemniej jednak niczym nie zaskakuje, nie wzbudza żadnych emocji, nie skłania do refleksji. A to ostatnie przecież jest jednym z charakterystycznych elementów jego pisarstwa. Ten deficyt dziwi mnie tym bardziej, że w innych swoich utworach Segal osiągał ten efekt znakomicie.

Utwory Segala generalnie mają to do siebie, że na zwyczajność pozwalają spojrzeć niezwyczajnie. O tym utworze tego powiedzieć nie można. Ta pozycja jest po prostu zwyczajna. Do przesady. Do znudzenia wręcz. Jest właściwie o niczym. Zwykli ludzie, zwykłe problemy – jak zwykle zresztą u Segala, ale tym razem brakowało mi tej otoczki, pozornej błahostki, o którą tak naprawdę wszystko by się rozbijało – tego kontekstu, który gdzieś tam zawsze u Segala był obecny.

Kolejną rzeczą, którą bardzo cenię sobie w książkach w ogóle, a u tego autora zwłaszcza jest sposób kreowania postaci – ich barwność, niejednoznaczność, dynamizm. Oprócz tego język – osiągane dzięki niemu: plastyczność obrazowania, nastrojowość, które tak jednoznacznie mi się z Segalem kojarzą. Próżno tego wszystkiego szukać w niniejszej publikacji. W moich oczach książka wiele na tym traci i przyznam szczerze, że kilkukrotnie już zastanawiałam się, czy Bez sentymentów napisał na pewno TEN Segal. Ciężko mi było w to uwierzyć. Ze wszystkich jego powieści ta jest zdecydowanie najgorsza.

Niemniej jednak pomimo znacznego rozczarowania i ogólnego nie najlepszego wrażenia, jakie wywarła na mnie ta powieść nie mogę nie wspomnieć o zaletach, jakie również dzieło to posiada, choć niestety te schodzą tu zdecydowanie na dalszy plan.

Bez sentymentów to króciutki utwór, a ponadto taki, który mimo wszystko bardzo szybko się czyta. W sam raz dla osób, które poszukają czegoś mało ambitnego i nie długiego, dla zabicia czasu. No i jakby nie spojrzeć ostatecznie odnajduję tu pierwiastek tej „segalowskiej świetności”, a mianowicie urzeka mnie – choć nie w tak wielkim stopniu jak zwykle – sposób podejmowania problemów ludzkich.

Tę książkę bardzo trudno było mi ocenić. Chyba w dużej mierze dlatego, że nie mogę nie patrzeć na nią w kontekście całego dorobku pisarskiego autora. Ocenę przyznałam po długim wahaniu i z bólem serca.

Moja ocena: 2/6

W katalogu: 2 - kiepska, Albatros, amerykańska, powieść obyczajowa, Segal Erich, tłum. Nowakowski Witold, Tytuł - B | Komentarze: (0)